Dünyanın en büyük vurgununu yapan 'Kripto Kraliçe' sırra kadem bastı

Kendine 'Kripto Kraliçe' adını takan iş kadını Ruja Ignatova, Bitcoin'e rakip olacak bir kripto para birimi geliştirdiğini söyleyerek insanların 4 milyar eurosunu aldı. Dünyanın konuştuğu iş kadının bunu nasıl başardığı ve şimdi nerede saklanıyor olabileceği kaleme alındı.

İş kadını Ruja Ignatova kendine Kripto Kraliçe adını takmıştı. Yeni bir kripto para birimi geliştirdiğini söyleyerek insanların parasını çaldı. İki yıl sonra ise sırra kadem bastı. 'Kayıp Kripto Kraliçe' podcast yayınını hazırlayan Jamie Bartlett, Ignatova'nın bunu nasıl başardığını ve şimdi nerede saklanıyor olabileceğini araştırdı.

BİTCOİN'E RAKİP ONECOİN'İ ÇIKARDI

36 yaşındaki iş kadını Dr. Ruha Ignatova, Haziran 2016'da Wembley Arena'da binlerce hayranının heyecanlı bakışları altında sahneye çıktı. Her zamanki gibi üzerinde pahalı bir balo elbisesi, uzun elmas küpeler ve parlak kırmızı bir ruj vardı. Tezahürat yapan hayranlarına seslendi ve "herkesin her yerde ödeme yapabilmesini sağlayacak" OneCoin'in dünyanın en büyük kripto para birimi olma yolunda ilerlediğini açıkladı.

"KİMSE BİTCOİN'DEN BAHSETMEYECEK"

Bitcoin dünyanın ilk kripto para birimiydi ve hala en bilineni. Değeri başlangıçtaki birkaç centten, 2016 ortasında birkaç yüz dolara çıkmıştı ve yatırımcılara büyük bir heyecan vermişti. Kripto para birimi fikri ana akıma yeni giriyordu. Pek çok insan bu sıra dışı yeni fırsattan istifade etmek istiyordu. Dr. Ruja, Wembley'deki kitleye "OneCoin, Bitcoin'in sonunu getirecek" dedi ve ekledi: İki yıl içinde kimse Bitcoin'den bahsetmeyecek bile.

İNSANLAR 30 MİLYON EURO YATIRDI

Dünyanın dört bir yanından insanlar parasını OneCoin'e yatırarak "yeni devrimin" bir parçası olmayı umdu. BBC'ye sızdırılan belgelerde, İngiltere'de insanların, 2016'ın ilk yarısında OneCoin'e, 30 milyon euro yatırdığını, bunun 2 milyon eurosunun tek bir haftada gerçekleştiğini gösteriyor. Wembley Arena'daki etkinlikten sonra bu sayı daha da artmış olabilir. Ağustos 2014 ve Mart 2017 yılları arasında onlarca ülkeden 4 milyar euro OneCoin'e aktı. Pakistan'dan Brezilya'ya, Hong Hong'dan Norveç'e, Kanada'dan Yemen'e…. ve hatta Filistin'den bile para yatıranlar oldu.

KRİPTO DÜNYASINDAN NASIL YAPAR KAZANIYOR?

Ama bu yatırımcıların bilmediği çok önemli bir şey vardı. Bunu anlatmak için, önce kripto para birimlerinin nasıl çalıştığını anlatmam gerekiyor. Bu son derece zor bir şey: İnternette araştırma yapın ve binlerce farklı tarif görürsünüz. Bunlardan bazıları, konunun uzmanı olmayanların anlayamayacağı kadar karmaşıktır. Ama ilk adımda şunu anlayarak başlayabiliriz: Bir para birimi yalnızca insanlar ona değer atfettiği için değerlidir. Bu İngiliz sterlini de olabilir, değerli taşlar da, deniz kabukları da.

Tarih boyunca para yerine kullanılan tüm bu nesneler yalnızca herkes onlara değer atfettiği için değerliydi. İnsanlar uzunca bir süre devletlerin desteklediği resmi para birimlerinin dışında dijital para birimleri yaratmaya çalıştı. Ama her deneme başarısızlığa uğradı, çünkü onlara güvenen yoktu. Piyasaya sürülecek para biriminin miktarına karar vermesi gereken yetkililere ihtiyaç vardı ve bu para birimlerinin sahtesini yapmak çok kolaydı.

Bitcoin'in pek çok kişiyi heyecanlandırmasının nedeni bu sorunları çözmesiydi. Adına blockchain (blok zinciri) denen özel bir veritabanı türü kullanıyordu. Bunu tüm bitcoin kullanıcılarının sahip olduğu dev bir hesap defteri gibi düşünebilirsiniz. Her bir bitcoin işlemi tüm bitcoin sahiplerinin hesap defterine işliyor. Kimse (hükümetler, bankalar ve Bitcoin'i yaratan kişi de dahil olmak üzere) yetkili değil ve kimse bu hesap defterlerini değiştiremiyor.

BİTCOİN'İN SAHTESİ YAPILAMIYOR

Bütün bunun arkasında zekice matematik formülleri var ama özetlemek gerekirse Bitcoin'in sahtesi yapılamıyor, hacklenemiyor ve aynı para iki kere harcanamıyor. (Bu açıklamayı ailemizin teknofobiği olan annem üzerinde denedim ve bana yeterince basit anlatamadığımı, baştan anlatmam gerektiğini söyledi. O yüzden bu kısmı anlamazsanız endişelenmeyin.) Burada en önemli nokta, Bitcoin ve benzeri kripto para birimlerinin işlemesini sağlayan şeyin özel blockchain veritabanları olduğu. Hayranları için bu devrimci ve yeni bir para birimi. Bu sayede ulusal para birimlerini ve bankaları devre dışı bırakarak elinde cep telefonu olan herkesin bankacılığa erişmesi sağlanacak. Ve bu sisteme, para birimi değer kazanmadan, yeterince erken girerseniz bir servet kazanma ihtimaliniz var. Dr. Ruja'nın sırrı, bütün bu bilgiyi kitlelere iyi bir şekilde satabilmesiydi. Ama yanlış giden bir şey vardı.

YENİ ŞİRKETİN ADI NE OLDU?

Ekim 2016'nın başlarında, Dr. Ruha'nın Londra'daki şovundan dört ay sonra Bjorn Bjercke adlı bir blockchain uzmanı, sıra dışı bir iş teklifi aldı: Bulgaristan'da yeni kurulan bir kripto para şirketi teknik uzman şefi arıyordu. Bjercke teklifi kabul ederse kendisine bir apartman ve bir daire tahsis edilecek, yılda 250 bin sterlin (1 milyon 850 bin TL) de maaş alacaktı.

"Acaba nasıl bir iş verecekler, görevlerim ne olacak diye düşündüğümü hatırlıyorum" diyor Bjercke. "Karşımdaki 'Öncelikle blockchain'e ihtiyaçları var. Halihazırda bir blockchain'leri yok' dedi. Ben de 'Nasıl yani? Hani bu bir kripto para şirketiydi' diye sordum." Duyduğu doğruydu. Bir süredir faal olan bir kripto para birimiydi ama blockchain'i yoktu. "'Senden blockchain kurmanı isteyeceğiz' dedi telefonun karşısındaki ses. "Şirketin adını sordum, OneCoin dedi." Bjercke işi reddetti.

"PATLAMA YAPACAK"

Birkaç ay sonra bir bahar günü, Jen McAdam bir arkadaşından kaçırılmaması gereken bir yatırım fırsatına dair bir mesaj aldı. Bilgisayarı başına geçen Glasgowlu McAdam, linke tıklayarak OneCoin'in internet seminerine katıldı.

Bir saat boyunca seminerde bu yeni kripto para birimi hakkında heyecanla konuşan insanları dinledi. "Hepsi çok tutkulu, çok heyecanlı, çok tempoluydu" diye hatırlıyor.

Seminerde, "Şu an bunu izlediğin için çok şanslısın. Çünkü bu para birimi daha yolun başında ve Bitcoin gibi patlama yapacak. Değeri çok artacak" ifadelerinin kullanıldığını söylüyor. Seminerde, Dr. Ruja'nın etkileyici özgeçmişinden de bahsedilmişti: Oxford Üniversitesi mezunu, Konstanz'da doktora yapmış, McKinsey gibi saygın bir şirkette danışmanlık rolü. Economist dergisinin düzenlediği bir konferansta da konuşma yapması, McAdam'ın bu kadına güvenmesini sağlamıştı: "'İşte kadının gücü!' dedim ve onunla gurur duydum." Seminer bittiğinde 1.000 euro yatırmaya karar verdi. Para yatırmak çok kolay: OneCoin satın alıyorsunuz ve bunlar sitedeki hesabınıza yatıyor.

Çok yakında OneCoin'leri euro ve dolara geri çevirebilecekleri söyleniyordu. Para kazanmanın kolay yolu gibi gözüküyordu. O zaman neden sadece bin euro yatırmakla yetinesiniz? OneCoin'in reklamını yapanlar bunu söyleyerek insanları daha büyük yatırım paketlerine yönlendiriyordu. En küçük paket 140, en büyüğü ise 118 bin euroydu. Bir hafta sonra McAdam 5 bin euroluk bir paket satın aldı.

"O ZAMAN KANITLA"

Kısa süre içinde 10 bin euro daha yatırdı ve ailesiyle arkadaşlarını toplam 250 bin euro yatırmaya ikna etti. OneCoin'in internet sitesinde yatırımının değerinin her geçen gün arttığını görmek onu heyecanlandırıyordu. Parası 10 kattan fazla değer kazanarak 100 bini aştı. Tatil ve alışveriş planları yapmaya başladı.

Fakat aynı yılın sonuna doğru tanımadığı bir kişi internetten Jen McAdam ile iletişime geçti.

Yalnızca iyilik yapmak istediğini söyleyen bu kişi, bir süredir OneCoin üzerine çalışmalar yürüttüğünü ve yatırım yapan kişilerle konuşmak istediğini aktardı.

McAdam, isteksiz bir şekilde bir Skype görüşmesini kabul etti. Görüşmede gerilim arttı, iki taraf birbirine karşılıklı bağırmaya başladı ama sonunda McAdam'ın hayatının gidişatı değişti.

Bu yabancı, Timothy Curry'ydi. Bitcoin meraklısı ve kripto para birimi savunucusu olan Curry, OneCoin'in bir aldatmaca olduğunu, kripto paraların adını lekeleyeceğini ve "dünyanın en büyük sahtekarlığı olduğunu" söyledi.

McAdam, "O zaman kanıtla" diye yanıt verdi. Sonraki birkaç hafta boyunca Curry, McAdam'a kripto para birimlerinin nasıl çalıştığını gösteren makaleler ve YouTube videoları gönderdi. OneCoin'in arkasında blockchain olmadığını söyleyen Bjorn Bjercke ile tanıştırdı. Üç ayın sonunda McAdam'ın kafasında soru işaretleri oluşmaya başladı.

HANGİ VERİTABANINA SAHİP?

OneCoin grubunun liderlerine, para biriminin arkasında bir blockchain olup olmadığını sordu. İlk aldığı yanıt, bunun bilmesi gereken bir konu olmadığıydı. Israrları sonucu Nisan 2017'de yetkililerden sorularına bir sesli mesaj ile yanıt almayı başardı:

"Tamam Jen… Bu tür bilgileri paylaşmak istemiyorlar, blockchain'in tutulduğu yerde başına bir şey gelmesin diye. Dahası, bir uygulama olarak bir sunucuya da ihtiyacı yok. Bizim blockchain teknolojimiz bir veritabanına sahip bir SQL sunucusu."

McAdam o güne kadar Curry ve Bjercke sayesinde sıradan bir SQL sunucusu veritabanıyla gerçek bir kripto para birimi oluşturulamayacağını öğrenmişti. Veritabanının yöneticisi oradaki tüm bilgileri değiştirebilirdi.

"O an 'Aman Tanrım!' dedim. Bacaklarım tutmadı ve yere düştüm" diyor McAdam.

Bunun reddedilemez anlamı, OneCoin sitesindeki artan değerin hiçbir anlamı olmadığı, site yöneticisi tarafından oraya yazılan rakamlar olduğuydu.

Maddi sorunlarını çözmek için girdiği bu yolda McAdam, arkadaşları ve ailesi çeyrek milyon euro kaybetmişti.

DR. RUJA'NIN YOK OLUŞU

Jen McAdam aydınlansa da, çoğu OneCoin yatırımcısı olan bitenden haberdar değildi. Dr. Ruja, hayal tacirliği yapmak için Makau'dan Dubai'ye uçuyor, gösteri merkezlerini doldurup yeni yatırımcılar çekiyordu.

OneCoin'in hala büyümeye devam ettiği bu dönemde Ruja servetini harcamaya başlamıştı. Bulgaristan'ın başkenti Sofya'da ve sahil kenti Süzebolu'da milyonlarca dolarlık evler alan Ruja, lüks yatı Davina'da büyük partiler veriyordu. Temmuz 2017'deki bir partisine ABD'li pop yıldızı Bebe Rexha da gelmişti.

Her şeyin iyi gittiği düşüncesini yayan bu gösterişin arkasında sorunlar birikmeye başlamıştı. OneCoin'in diğer para birimlerine çevrilmesine izin veren sistemin kurulması sürekli erteleniyor ve yatırımcılar gittikçe daha çok endişeleniyordu.

Etiketler : Ruja Ignatova

DİĞER EKONOMİ HABERLERİ

IMF'den 'erken gevşeme' riskine karşı uyarı

IMF Başkanı Kristalina Georgieva, merkez bankalarının para politikasında erken gevşeme riskinin "biraz geride kalma" riskinden daha yüksek olduğunu ifade etti. Erken gevşemenin zamanlamasına dikkat çe..